Οι δολοφόνοι είναι ανάμεσά μας

Η προβολή της ταινίας θα γίνει με υπότιτλους στα ελληνικά.

Σχόλια - Πληροφορίες

Η ταινία 'Οι δολοφόνοι είναι ανάμεσά μας' (1946) είναι η πρώτη γερμανική ταινία που γυρίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση της Χίλντεγκαρντ Κνεφ. 

Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας Βόλφγκανγκ Στάουντε καταφέρνει να αναπαραστήσει την κυρίαρχη βαριά ατμόσφαιρα, αναδεικνύοντας την ενοχή και τις τύψεις που στιγμάτισαν ολόκληρη τη μεταπολεμική γενιά της χώρας, αξιοποιώντας με μαεστρία το περιβάλλον του κατεστραμμένου Βερολίνου. Ο Στάουντε δεν έρχεται αντιμέτωπος μόνο με το πρόσφατο παρελθόν της Γερμανίας, αλλά και με το ίδιο του το παρελθόν, αφού σκηνοθέτησε ναζιστικές προπαγανδιστικές ταινίες.

Πηγή: [www.cnn.gr & www.athensvoice.gr]

Βερολίνο, 1945: Ο πόλεμος τελείωσε επιτέλους. Αλλά τώρα τι γίνεται; Όταν η νεαρή φωτογράφος Σουζάνε Βάλνερ (Χίλντεγκαρντ Κνεφ) επιστρέφει από τη φυλάκισή της σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, η πόλη μόλις που αναγνωρίζεται. Μεγάλα μέρη της έχουν καταστραφεί, άνθρωποι έχουν τραπεί σε φυγή ή έχουν σκοτωθεί. Ακόμα και στο παλιό της διαμέρισμα, την περιμένει μια δυσάρεστη έκπληξη: ο χειρουργός Δρ. Χανς Μέρτενς (Ερνστ Βίλχελμ Μπόρχερτ), που επέστρεψε πρόσφατα από τον πόλεμο, έχει εγκατασταθεί εκεί. Αλλά είναι κι αυτός εξίσου δυσαρεστημένος με τα γεγονότα και προσπαθεί να πνίξει τις τρομερές αναμνήσεις του στο αλκοόλ. Όταν στη συνέχεια συναντά τον Φέρντιναντ Μπρίκνερ (Άρνο Πάουλσεν), ο οποίος ήταν λοχαγός κατά τη διάρκεια του πολέμου και τώρα διευθύνει ένα εργοστάσιο, οι τρομερές εικόνες επιστρέφουν έντονα...

Ο γερμανικός κινηματογράφος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο χαρακτηριζόταν από ελαφριές κωμωδίες, συναισθηματικές ταινίες για την πατρίδα και οτιδήποτε άλλο επέτρεπε στους ανθρώπους να ξεχαστούν για λίγο. Αυτό καθιστά το φιλμ "Οι Δολοφόνοι Είναι Ανάμεσά Μας" του Βόλφγκανγκ Στάουντε, ακόμα πιο αξιοσημείωτο. Η ταινία, για δύο ανθρώπους που επιστρέφουν από τον πόλεμο και συναντιούνται τυχαία στο κατεστραμμένο Βερολίνο, δεν ήταν μόνο η πρώτη γερμανική μεταπολεμική ταινία του 1946. Ασχολήθηκε επίσης με την ίδια την ενοχή της ταινίας κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ και τα πολλά εγκλήματα που διαπράχθηκαν εκείνη την εποχή, κοιτάζοντας έτσι προς τα πίσω αντί για μπροστά - ή αλλού.

Λέγεται, ότι αυτό οφειλόταν εν μέρει, στο παρελθόν του∙ ο ίδιος ο Στάουντε είχε εργαστεί σε ταινίες κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ και επέδειξε μια αμφίσημη στάση απέναντί τους. Έκανε ακίνδυνες κωμωδίες (Akrobat schö-ö-ö-n, Das Mädchen Juanita), ακολουθούμενες από την απαγορευμένη σάτιρα γραφειοκρατίας Der Mann, dem man den Namen stahl (1944). Πάνω απ' όλα, όμως, είχε έναν δευτερεύοντα ρόλο στην προπαγανδιστική ταινία Jud Süß (1940), η οποία πρέπει να τον στοίχειωσε στη συνέχεια. Έτσι, το "Οι Δολοφόνοι Είναι Ανάμεσά Μας" έγινε μια πικρή αναμέτρηση, αφενός, με τους διοικητές εκείνης της εποχής, αλλά και με τους ανθρώπους που στέκονταν δίπλα και παρακολουθούσαν αυτές τις ωμότητες να διαπράττονται. Ο ίδιος ο Μέρτενς, αφοσιωμένος στη ζωή του ως γιατρός, δεν μπόρεσε να αποτρέψει τους θανάτους και τους συνέτριψε. 

Το "Οι Δολοφόνοι Είναι Ανάμεσά Μας" θίγει πολλά θέματα ταυτόχρονα. Αφενός, η ταινία αφορά τους ανθρώπους και την προσπάθειά τους να ξαναχτίσουν τη ζωή τους μετά τις φρικαλεότητες του παρελθόντος. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο, επειδή στην κατεστραμμένη πόλη, κάθε μέρα είναι ένας αγώνας για επιβίωση. Ταυτόχρονα, όμως, τίθεται το ερώτημα: Πώς αντιμετωπίζουμε την ενοχή, τόσο των άλλων όσο και τη δική μας; Αυτό παίρνει εν μέρει τη μορφή δράματος, καθώς ο Στάουντε χρησιμοποιεί τους τρεις κύριους χαρακτήρες ως παραδείγματα για να δείξει τις διάφορες πιθανές αντιδράσεις. Έχει επίσης στοιχεία θρίλερ, καθώς ο Μέρτενς έχει μόνο τα μέσα βίας για να καταπολεμήσει την άλυτη φρίκη που εξακολουθεί να περιπλανιέται στην πόλη.

[Πηγή: www.film-rezensionen.de]

 Σε σενάριο και σκηνοθεσία του Wolfgang Staudte, αυτή η ταινία είναι μια σημαντική ταινία στην ιστορία του γερμανικού κινηματογράφου, επειδή ήταν η πρώτη που παρήχθη στη Γερμανία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τοποθετημένη εν μέσω της καταστροφής του Βερολίνου, οι δημιουργοί της ταινίας δεν χρειάστηκε να χτίσουν κανένα σύνολο ερειπίων - μεγάλο μέρος της πόλης ήταν ακόμα ένας σωρός από ερείπια κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Η ιστορία του κ. Staudte ασχολείται με την ενοχή και την τιμωρία για εγκλήματα πολέμου, ίσως από την επιθυμία να δείξει στον κόσμο ότι δεν συμφώνησαν όλοι οι Γερμανοί με τις σφαγές των Ναζί. Καλλιτέχνες όλων των αποχρώσεων υπήρξαν αντικείμενο του προγράμματος αποναζιστικοποίησης των Συμμάχων και ο Staudte είχε συμμετάσχει σε μια διάσημη ναζιστική προπαγανδιστική ταινία που προωθούσε τους διωγμούς των Εβραίων.

Όταν η Εβραία Σουζάνα Βάλνερ (Χίλντεγκαρντ Κνεφ) επιστρέφει από ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στο παλιό της διαμέρισμα, ανακαλύπτει ότι ένας άντρας ζει εκεί, αν και τα ρούχα και τα υπάρχοντά της είναι ακόμα στη θέση τους. Ο Χανς Μέρτενς (Βίλχελμ Μπόρχερτ) είναι ένας γιατρός που πνίγεται στο αλκοόλ. Αρνείται να εκκενώσει το χώρο, οπότε η Σουζάνα συμφωνεί να μοιραστεί το χώρο. Είχε υπηρετήσει στον γερμανικό στρατό και φαίνεται να τον στοιχειώνουν κάποιες φρικαλεότητες του παρελθόντος. Όταν επιστρέφει στο νοσοκομείο όπου κάποτε εργαζόταν, οι κραυγές μιας γυναίκας οδηγούν σε αναδρομές στο παρελθόν και τον ακινητοποιούν. 

Ο Μέρτενς προτιμά το ποτό παρά την ομιλία, αλλά καθώς περνούν οι μέρες, ανοίγεται λίγο και η ψυχρή τους σχέση, θερμαίνεται λίγο. Η ανακάλυψη μιας επιστολής από τη Σουζάνα ανάμεσα στα υπάρχοντα του Μέρτενς τον οδηγεί να επανασυνδεθεί με τον συγγραφέα, ο οποίος νόμιζε ότι είχε πεθάνει στην Πολωνία. Ο συγγραφέας είναι ο Φέρντιναντ Μπρίκνερ (Άρνο Πάουλσεν), κάποτε λοχαγός υπό τον οποίο είχε υπηρετήσει ο Μέρτενς, και τώρα ένας επιτυχημένος κατασκευαστής δοχείων φτιαγμένων από παλιά στρατιωτικά κράνη. Ο Μπρίκνερ χαίρεται που βλέπει τον Μέρτενς και τον προσκαλεί να μείνει για δείπνο με τη σύζυγό του. Επιστρέφει στον καλεσμένο του το πιστόλι που του είχε δώσει ο Μέρτενς στον τελευταίο τους αποχωρισμό στην Πολωνία. Ο Μέρτενς επιστρέφει σπίτι μεθυσμένος. 

Παίρνοντας το πιστόλι με σκοπό να σκοτώσει τον Μπρίκνερ, τον παρασύρει από το γραφείο του, υποτίθεται, για να μπορέσουν να βγουν με γυναίκες σε ένα διαβόητο μπαρ. Καθώς ο Μέρτενς ετοιμάζεται να υλοποιήσει το σχέδιό του, μια γυναίκα βγαίνει από ένα ερειπωμένο κτίριο φωνάζοντας ότι χρειάζεται γιατρό επειδή η κόρη της έχει σταματήσει να αναπνέει. Αφήνοντας απρόθυμα τον Μπρίκνερ, ο Μέρτεν συνοδεύει τη γυναίκα και κάνει τραχειοτομή στην κοπέλα. Η επιτυχία του έχει μια μεταμορφωτική επίδραση στον γιατρό. Νιώθει ξανά ζωντανός, ανακαλύπτοντας ξανά την αίσθηση του σκοπού του. Στο διαμέρισμα δηλώνει την αγάπη του για τη Σουζάνα. 

Πάμε στην παραμονή των Χριστουγέννων. Ο Μέρτενς και η Σουζάνα ζουν μαζί και έχει επιστρέψει στη θέση του ως χειρουργός νοσοκομείου. Λέει στην ερωμένη του ότι πρέπει να βγει έξω για να τελειώσει κάτι. Με το όπλο του στην τσέπη, φτάνει στο μικρό εργοστάσιο όπου ο Μπρίκνερ δίνει μια εμψυχωτική ομιλία στους συγκεντρωμένους υπαλλήλους του. Στεκόμενος στο πίσω μέρος του πλήθους, ο Μέρτενς κάνει μια αναδρομή στο Ανατολικό Μέτωπο στο Πλόαντ, όπου ο Μπρίκνερ διατάζει την εκτέλεση πάνω από εκατό ανδρών, γυναικών και παιδιών. Ο Μέρτενς παρακαλεί τον ανώτερό του να μην εκτελέσει την εντολή του, αλλά ο Λοχαγός αρνείται. Μετά τη σφαγή, η μονάδα υποχωρεί όταν ο Μπρίκνερ τραυματίζεται. Πριν τον αφήσει, ο Μέρτενς του δίνει το πιστόλι του για να το χρησιμοποιήσει για να μην πιαστεί αιχμάλωτος. Η αγωνία αυξάνεται καθώς η Σουζάνα, ανακαλύπτοντας τον σκοπό του εραστή της, βγαίνει τρέχοντας έξω στη νύχτα για να προσπαθήσει να τον σταματήσει. 

Η ιστορία εξελίσσεται καλά εν μέσω των Χριστουγέννων, με την πρόθεση του Μέρτενς να απέχει πολύ από αυτή της «ειρήνη στη γη και καλή θέληση στους ανθρώπους». Μπορεί να θεωρηθεί ως μια ευχάριστη ειρωνεία το γεγονός ότι ένας Εβραίος αναχαιτίζει την χριστιανική τάση για φόνο. Αφήνοντας κατά μέρος μια ιστορία εκδίκησης, αυτή είναι μια ωραία οπτική παραβολή. 

Αυτή η κριτική βρίσκεται στο τεύχος Ιουνίου του Visual Parables.

[Πηγή: www.readthespirit.com]

Συνεργασία - Χορηγία

Η ταινία προβάλλεται σε συνεργασία της Κινηματογραφικής Λέσχης Ρεθύμνου με το Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών.