Ο Γάλλος υπουργός

Γαλλική κωμωδία χαρακτήρων, με απόηχους της μαύρης πολιτικής σάτιρας του 2009 «In the Loop», αλλά και των τηλεοπτικών «The Office», «Τhe Thick of it» και «Veep», από τον πολυβραβευμένο βετεράνο σκηνοθέτη Μπερτράν Ταβερνιέ, που στα 72 του χρόνια συνεχίζει τον εκλεκτικό κινηματογραφικό πειραματισμό, αυτή τη φορά -ασυνήθιστα για εκείνον- με την καθαρά κωμική φόρμα. Διασκευάζοντας το ομώνυμο δημοφιλές βιβλίο κόμικ των Αντονίν Μποτρί και Κριστόφ Μπλεν, ο Ταβερνιέ κάνει βουτιά στα άδυτα της γαλλικής πολιτικής σκακιέρας, της διπλωματίας και του διαβόητου γραφειοκρατικού κράτους, παραμονές της αμερικανικής εισβολής στο πλασματικό «Λουτμενιστάν». Με κεντρική σκηνή το Υπουργείο Εξωτερικών στις όχθες του Σηκουάνα (Quai d’ Orsay), ο σκηνοθέτης μας συστήνει τον κοτσονάτο υπουργό των Εξωτερικών της Γαλλίας Αλεξάντρ Ταϊγάρντ ντε Νορμ (Τιερί Λερμίτ). Γοητευτικός, φιλόδοξος και μονίμως φουριόζος, ο υπουργός είναι ένας σωστός ανεμοστρόβιλος, που δεν το ’χει σε τίποτε να τα βάλει με τη διεθνή κοινότητα, Αμερικανούς, Ρώσους ή Κινέζους, στη μεγαλεπήβολη και κατά τι αλλοπαρμένη προσπάθειά του να αλλάξει τον ρουν της παγκόσμιας Ιστορίας και να προαγάγει την ειρήνη. Το ταλαίπωρο προσωπικό του, με επικεφαλής τον Κλοντ Μοπά (Νιλ Αρεστρού) ο οποίος πραγματικά κινεί τα νήματα, τρέχει και δεν φτάνει να σβήνει φωτιές και να συμμαζεύει τις «ατασθαλίες» του αφεντικού. Κάπου εδώ κολλάει και ο νεαρός απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Διοίκησης και συγκρατημένα ιδεαλιστής συγγραφέας Άρθουρ Βλαμένκ (Ραφαέλ Περσονάζ), που προσλαμβάνεται ως «υπεύθυνος της Γλώσσας», τουτέστιν ως ο συγγραφέας των υπουργικών λόγων. Κι άντε να ερμηνεύσει κανείς όλα τα παράδοξα και συχνά ακαταλαβίστικα που λέει ο υπουργός, που παραθέτει ασυσχέτιστα Ηράκλειτο και τετριμμένα κλισέ, και να τα συνθέσει σε ομιλίες βεληνεκούς Ηνωμένων Εθνών. Κι όλα αυτά, ενώ η Λερναία Ύδρα της γραφειοκρατίας και τα πισώπλατα μαχαιρώματα καλά κρατούν.

Ο «Γάλλος Υπουργός» είναι εμπνευσμένος από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών και μετέπειτα πρωθυπουργό της Γαλλίας Ντομινίκ ντε Βιλπέν, γνωστός για τον πύρινο λόγο που εκφώνησε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά του πολέμου στο Ιράκ, το 2003. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως το σενάριο της ταινίας συνυπογράφει ο Μποτρί σχεδόν αυτοβιογραφικά, αφού διετέλεσε κειμενογράφος του Βιλπέν. Η δράση εκτυλίσσεται στους μεγαλοπρεπείς, πότε χαώδεις και πότε κλειστοφοβικούς εσωτερικούς χώρους του υπουργείου και είναι δομημένη σε μια σειρά από αμυδρά συσχετισμένες μεταξύ τους βινιέτες. Κυκλικά και σε επανάληψη, η πλοκή ξεδιπλώνεται από δωμάτιο σε γραφείο, κι από διάδρομο σε αίθουσα συνεδριάσεων, σε απευθείας παραλληλισμό με τα γρανάζια και τις χρονοβόρες διαδικασίες της κρατικής μηχανής. Βασική σταθερά της ταινίας, ο χαρακτηριστικά ανήσυχος, φρενήρης ρυθμός της κάμερας, που κινείται με ταχύτητα και νεύρο, αντικατοπτρίζοντας θαυμάσια τον εσωτερικό κόσμο και τα κίνητρα των χαρακτήρων. Οι ερμηνείες είναι αξιοπρόσεκτες -ο Λερμίτ αποδίδει τον ελαφρόμυαλο, εγωμανή υπουργό ρεαλιστικά και με βάθος, δίχως να τον μειώνει σε καρικατούρα, ενώ εξίσου αξιόλογοι στους ρόλους τους είναι τόσο ο Περσονάζ ως ο αφελής κειμενογράφος όσο κι ο Αρεστρού ως ο μηχανορράφος διευθυντής (ο πρώτος απέσπασε το βραβείο Lumiere Καλύτερου Νεαρού Ηθοποιού 2014 και ο δεύτερος το βραβείο Cesar Β’ Αντρικού Ρόλου την ίδια χρονιά). Υποβόσκουσα αγανάκτηση, αδιέξοδα και χάος, απίθανα εγχειρήματα και μεθοδεύσεις πλεγμένες στους μαιάνδρους της γραφειοκρατίας, λίγα έως ανύπαρκτα αποτελέσματα και κωμικές εξάρσεις, σε μια ταινία που φωτογραφίζει πολιτική, πολιτικούς και τεχνοκράτες με τρόπο καθολικής απήχησης, καυστικό και αστείο.

Πηγή: Δέσποινα Χριστοδούλου για το www.parathyro.com

Ο Μπερτράντ Ταβερνιέ από πολύ νεαρή ηλικία αποφάσισε ότι αυτό που θέλει να κάνει είναι να γυρίζει ταινίες. Στην ηλικία των 14 ανακάλυψε τις ταινίες των Ρενουάρ, Φριτζ Λανγκ και Μπάστερ Κίτον στην γαλλική Ταινιοθήκη.

Έκανε το ντεμπούτο του ως βοηθός του Ζαν Πιερ Μελβίλ στην ταινία Léon Morin, prêtre / The Forgiven Sinner (1961) και με την πρώτη ταινία που σκηνοθέτησε, L' horloger de Saint-Paul / The Clockmaker of Saint-Paul (1974), απέσπασε την Αργυρή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου.

Τα επόμενα έργα του, Que la fête commence... / Let Joy Reign Supreme (1975) και Le juge et l'assassin / The Judge and the Assassin (1976) τον καθιέρωσαν σαν δημιουργό. Το 1977 ήταν σκηνοθέτης αλλά και για πρώτη φορά συμπαραγωγός στην ταινία Des enfants gâtés / Spoiled Children, ενώ το 1980 γύρισε την αγγλόφωνη ταινία La mort en direct / Death Watch στην Σκωτία με πρωταγωνιστές τη Ρόμι Σνάιντερ και τον Χάρβεϊ Καιτέλ, ταινία που του χάρισε την διεθνή αναγνώριση.

Επόμενες ταινίες του ήταν οι Une semaine de vacances / A Week’s Vacation και Coup de torchon / Clean Slate με την Ιζαμπέλ Ιπέρ. Το 1984, ο Ταβερνιέ κέρδισε αρκετά βραβεία με την ταινία Un dimanche à la campagne / A Sunday In The Country, ανάμεσα στα οποία ήταν και εκείνο της σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ των Καννών, το βραβείο κριτικών της Νέας Υόρκης και το βραβείο Βρετανών κριτικών. Η επόμενη ταινία του, Round Midnight (1985) ήταν μια ταινία για τη τζαζ μουσική που κέρδισε το OSCAR καλύτερης μουσικής επένδυσης. Οι ταινίες La Passion Béatrice / Το πάθος της Βεατρίκης (1987) και Life and Nothing But / La Vie et rien d'autre έγιναν γνωστές για τις εξαιρετικές ερμηνείες τους.

Αργότερα ο Ταβερνιέ άρχισε να γυρίζει ντοκιμαντέρ όπως οι ταινίες Mississipi Blues και The Undeclared War, μια 4ωρη ταινία για τον πόλεμο στην Αλγερία.
Η ταινία L.627 (1991) αναφέρεται στον νόμο "627" του γαλλικού ποινικού κώδικα που αφορά τη χρήση ναρκωτικών και αποτελεί τον "μπούσουλα", τη Βίβλο, με την οποία κινείται ο αστυνόμος της Δίωξης Ναρκωτικών. Μια ομάδα αστυνομικών παλεύει με κάθε τρόπο να κάνει αποτελεσματικά το καθήκον της σε μια λαϊκή συνοικία του Παρισιού. Ο Ταβερνιέ γύρισε την ταινία έπειτα από την περιπέτεια που είχε ο γιος του με τα ναρκωτικά. Και με λιτό, ρεαλιστικό τρόπο "ζωγραφίζει" μια σκληρή αυθεντική, νατουραλιστική εικόνα της τεράστιας δυσχέρειας που χαρακτηρίζει τη δίωξη ναρκωτικών σε καθημερινή βάση στις λαϊκές συνοικίες. Ο Ταβερνιέ δεν υπερασπίζεται φυσικά την ύπαρξη μιας καταπιεστικής αστυνομίας, αλλά προτείνει να γίνει η αστυνομία πιο αποτελεσματική.

Το 1995 ήταν η χρονιά του να βραβευτεί με την Χρυσή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου για την ταινία The Bait, ενώ το 1996 του απονεμήθηκε το βραβείο CESAR από τους συμπατριώτες του για την σκηνοθεσία της ταινίας Captain Conan. Αργότερα η ταινία It All Starts Today (1999) απέσπασε το βραβείο κοινού στο Σαν Σεμπάστιαν. O Ζακ Γκαμπλέν πήρε την Αργυρή Άρκτο καλύτερης ερμηνείας στο φεστιβάλ Βερολίνου για το Safe Conduct (2002), ενώ πρωταγωνίστησε και στην επόμενη ταινία του Ταβερνιέ Holy Lola (2004).

Το In the Electric Mist (2009) βασίζεται στο best seller του Τζέιμς Λι Μπερκ «In the electric mist with confederate dead». Διαδραματίζεται στην Λουιζιάνα και έχει σαν κεντρικό χαρακτήρα έναν ντετέκτιβ -τον υποδύεται ο Tommy Lee Jones- που κυνηγάει έναν μανιακό δολοφόνο που έχει ως θύματά του νεαρές γυναίκες... Η ταινία La princesse de Montpensier (2010) διαδραματίζεται στη Γαλλία το 1562 με τον πόλεμο ανάμεσα σε Καθολικούς και Προτεστάντες να μαίνεται υπό συνθήκες δολοπλοκιών και διαρκώς μεταβαλλόμενων συμμαχιών.

Ο Μπερτράντ Ταβερνιέ δηλώνει σε μια συνέντευξή στη Λένα Παπαδημητρίου (εφ. Το Βήμα, 05/01/1997): «Πιστεύω ότι δεν πρέπει να επιλέγεις ποτέ την πρώτη σου ταινία ­ υπάρχουν άλλωστε αρκετοί σκηνοθέτες που έκαναν μια επιτυχία για να εξαφανιστούν μετά τελείως. Είναι προτιμότερο να ξεχωρίζεις κάποια από τη δεύτερη φάση της καριέρας σου. Και εμένα προσωπικά μου έχει συμβεί αρκετές φορές, μου συμβαίνει μάλιστα ακόμη, να κάνω επιτυχία με πρόσφατες ταινίες μου, με ταινίες που αιφνιδιάζουν τον κόσμο. Αυτό μου λέει ότι δεν πέθανα ακόμη. Η "Κυριακή στην εξοχή" ήταν ίσως η πιο απροσδόκητη επιτυχία μου, είχα την αίσθηση ότι δεν αφορούσε κανέναν και είναι αλήθεια ότι είναι μια ταινία πολύ προσωπική. Και όμως έγινε παγκοσμίως διάσημη, έπαιρνα γράμματα από όλο τον κόσμο».

Πηγή: www.cinephilia.gr

Φιλμογραφία

• The Clockmaker (The Watchmaker of St. Paul / L’Horloger de Saint-Paul) (1973) written by Jean Aurenche and Pierre Bost with Tavernier
• Que la fête commence… (1974) Written by Jean Aurenche and Tavernier
• The Judge and The Assassin (Le Juge et l’assassin) (1976) written by Jean Aurenche with Tavernier
• Spoiled Children (Des enfants gates) (1977) written by Christine Pascal and Charlotte Dubreuil with Tavernier
• Deathwatch (La Mort en direct) (1980) written by David Rayfiel with Tavernier
• A Week’s Holiday (Une semaine de vacances) (1980) written by Colo Tavernier O’Hagan and Marie-France Hans, with Tavernier
• Clean Slate (Coup de torchon) (1981) written by Jean Aurenche with Tavernier
• Mississippi Blues (1983) documentary codirected with Robert Parrish. [Tavernier and Parrish intended to go to Oxford Mississippi to make a film on Faulkner, but somewhere along the line it became a meditation on the south and blues music. Also known as Pays d’octobre (longer Version) (1984)]
• Ciné citron (1983) documentary
• La 8ème génération (1983) documentary
• Sunday in the Country (Un Dimanche à la campagne)(1984) written by Colo Tavernier O’Hagan with Tavernier
• ‘Round Midnight (Autour de Minuit) (1986) written by David Rayfiel with Tavernier
• The Passion of Beatrice (La Passion de Béatrice) (1987) written by Colo Tavernier O’Hagan with Tavernier
• Life and Nothing But (La Vie et rien d’autre) (1989) written by Tavernier and Jean Cosmos
• Daddy Nostalgie (1990) written by Colo Tavernier O’Hagan with BT
• La Guerre sans nom (The Undeclared War) (1992) documentary [Interviews with conscripts from the town of Grenoble, who fought themselves fighting a savage war without precedent in Algeria. Ken Loach, with tongue in cheek, called this film the best film on Northern Ireland.]
• L.627 (1992) written by Tavernier and Michel Alexandre
• D’Artagnan’s Daughter (La Fille d’Artagnan) (1994) written by Jean Cosmos and Michel Leviant with Tavernier
• The Bait (L’Appât) (1995) written by Colo Tavernier O’Hagan with Tavernier
• Captain Conan (Capitaine Conan) (1996) written by Tavernier and Jean Cosmos
• It All Starts Today (Ça commence aujourd’hui) (1999) written by Tiffany Tavernier and Dominique Sampiero with Tavernier
• Histoires de vies brisées: les ‘double peine’ de Lyon (2001) documentary [A film on immigrants convicted of crimes who served their terms only to be deported upon release.]
• Safe Conduct (Laissez-passer) (2002) written by Tavernier and Jean Cosmos
• Holy Lola (2004)
• In the Electric Mist (2009)
• The Princess of Montpensier (La princesse de Montpensier, 2010)
• The French Minister (Quai d’Orsay, 2013)
• A Journey Through French Cinema (Voyage à travers le cinéma français, 2016)

Πηγή: sensesofcinema.com