Η γλώσσα της πεταλούδας

Η ταινία «Η γλώσσα της πεταλούδας» διαδραματίζεται σε ένα χωριό της Γαλικίας λίγο πριν την έναρξη του ισπανικού εμφυλίου το 1936 και είναι βασισμένη σε τρία διηγήματα του Μανουέλ Ρίβας.

Με φόντο τις απαρχές του ισπανικού εμφυλίου, όταν η δημοκρατία συνθλίβεται, οι λέξεις άθεος και κομμουνιστής γίνονται μισητές και τα βιβλία κρύβονται, ο μόνος ουσιαστικός τρόπος μάθησης είναι η εναλλακτική εκπαίδευση στην φύση που εφαρμόζει ο ηλικιωμένος "αναρχικός" δάσκαλος Don Gregorio…

Οι μεταφορές της φύσης που χρησιμοποιεί ο ιδεαλιστής δάσκαλος για να περάσει τα ουμανιστικά του μηνύματα στους μαθητές και ιδιαίτερα στον αγαπημένο του Moncho, γίνονται κωδικοποιημένη γλώσσα που κρύβεται όπως η γλώσσα της πεταλούδας, αλλά είναι έτοιμη να ρουφήξει το "νέκταρ" της γνώσης και να σκορπίσει τους σπόρους της στις επόμενες γενιές.

"Αν καταφέρουμε έστω και μια γενιά να ζήσει ελεύθερη, κανείς δεν θα μπορέσει να της κλέψει την ελευθερία…" (Don Gregorio)

Πως μπορεί ο επερχόμενος φασισμός να αλλάξει τις ζωές ανθρώπων που ζούσαν φαινομενικά ειρηνικά μέχρι πρότινος; Συχνά σε έναν εμφύλιο πόλεμο με έντονα πολωμένο περιβάλλον, οι άνθρωποι διαλέγουν πλευρά για λόγους που δεν είναι πάντα πολιτικοί: Ο φόβος η θρησκευτική κατήχηση και η ανάγκη προστασίας των δικών σου ανθρώπων υπερισχύουν.

Το ‘La lengua de las mariposas’ προσφέρει μια κυριολεκτική και συμβολική αναπαράσταση της καταστροφικής δύναμης του πολιτικού ολοκληρωτισμού που μετατρέπει την αγάπη σε μίσος, την ελευθερία σε φυλακή και σηματοδοτεί το τέλος των χρόνων της αθωότητας ενός οκτάχρονου παιδιού και μιας ολόκληρης χώρας.

Ο Jose Luis Cuerda έχει κάνει μια εξαιρετική ταινία που μπορεί να εμφανίζεται σε κάποια σημεία αποσπασματική συμπυκνώνοντας τρεις διαφορετικές ιστορίες ("A lingua das bolboretas", "Un saxo na neboa", και "Carmina") σε μια, καταφέρνει όμως πετυχημένα να παραδώσει το συμβολικό μήνυμά του, που αφορά όχι μόνο το ισπανικό κοινό και τα γεγονότα του ‘36, αλλά όλον τον κόσμο σε όλες τις εποχές.

Η ομορφιά της εικόνας η νοσταλγική μουσική του γνωστού σκηνοθέτη Alejandro Amenabar, η τρυφερότητα και η ιδεατή σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα των νεαρών ηρώων της ταινίας, σε έναν μοναδικό συνδυασμό με την υποβόσκουσα σκληρότητα, την βία και αγωνία της εποχής.

Η ταινία ενώ είναι έγχρωμη ξεκινάει και τελειώνει με ασπρόμαυρη φωτογραφία θέλοντας ίσως να αποτυπώσει στα μάτια του θεατή έναν νοσταλγικό και ιστορικό χαρακτήρα, και οι τελευταίες σκηνές της ορθώς συγκαταλέγονται στις συγκλονιστικότερες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Αξιοσημείωτες επίσης είναι και οι αναφορές μέσω του Don Gregorio στον Ισπανό ιδεολόγο ποιητή και δάσκαλο Antonio Machado (1875-1939) στον οποίο ο σκηνοθέτης διακριτικά απομένει έναν φόρο τιμής.

Το ‘La lengua de las mariposas’ απέσπασε έξι βραβεία Γκόγια στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, καλλιτεχνικής διεύθυνσης και καλύτερης ερμηνείας πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού, καθώς και το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ του Κλίβελαντ.

Αργύρης Κ.