Μια ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου

Το βιβλίο αυτό αφηγείται την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου από τη γέννησή του, στις αρχές του 20ού αιώνα, μέχρι τις μέρες μας. Επιχειρεί να ξεκαθαρίσει το υλικό ―το οποίο είναι τεράστιο και σε εντυπωσια­κό βαθμό ανεξερεύνητο―, με σκοπό να παρουσιά­σει, πέρα από το εξειδικευμένο ή το περιστασιακό, το απόσταγμα: αυτό που ξεχωρίζει και που καθίσταται σύμβολο μιας γενικής τάσης, ψηφίδα μιας συλλογικής απάν­τησης.

Στόχος είναι να αναδειχθούν τα ίδια τα κινηματογραφικά έργα, οι προσω­πικότητες πίσω από αυτά, το ιστορικό πλαίσιο, και η συνάφεια με τις διεθνείς τάσεις. Το βιβλίο σχετικοποιεί τη διάκριση μεταξύ εμπορικού σινεμά και κινηματογράφου τέχνης, μελετώντας και είδη όπως η κωμωδία, το μελό­δραμα ή το μιούζικαλ. Παράλληλα, εξετάζει ερωτήματα σχετικά με την κοινωνική τάξη, την πολιτισμική μνήμη και το φύλο, προτείνοντας ερμηνείες στο ευρύτερο πλαίσιο της εγχώριας πνευματικής ιστορίας και της ιστορίας των ιδεών στην Ευρώπη.

Ο ελληνικός κινηματογράφος υπήρξε αναμφίβολα εξαιρετικά παραγωγικός και λαοφιλής: για ένα διάστημα παρήγε περισσότερες ταινίες ανά άτομο από το Χόλλυγουντ, ενδεχομένως και απ’ οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο, ενώ υπήρχαν χρονιές που στην Ελλάδα κόβονταν πάνω από 100 εκατομμύρια εισι­τήρια. Την ίδια στιγμή μαστιζόταν από μια διαρκή τάση προς την εσωστρέφεια, η οποία ωστόσο δεν συνοδευόταν από μια διάθεση κριτικής αυτοεξέτασης, αλλά συχνά εκφυλιζόταν σε μια παιδιάστικη και άγονη ­αυτοϋποτίμηση.

Το βέβαιο είναι ότι το ελληνικό σινεμά έδωσε πολλές θαυμάσιες ταινίες, ορισμένες εκ των οποίων θα μπορούσαν άνετα και με σιγουριά να χαρακτηριστούν «μεγάλες ταινίες» του ευρωπαϊκού ή ακόμη και του παγκόσμιου κανόνα. Το σημαντικότερο επίτευγμα, πάντως, του ελληνικού κινηματογράφου ―επίτευγμα που κατέστη δυνατό χάρη στο επίμονο όραμα και το ηθικό σθένος ορισμένων εξαιρετικών κινηματογραφιστών― ήταν ότι κατά­φερε να διαμορφώσει και να εδραιώσει ένα εικονοπλαστικό ιδίωμα ικανό να αποτυπώσει την ελληνική εμπειρία, με όλη της την αντιφατικότητα και πολυσχιδία, σε μια συνεκτική οπτική γλώσσα.

1. Ο πρώιμος ελληνικός κινηματογράφος (1905-1945)

• Δημιουργία κινηματογραφικού βλέμματος
• Η παραγωγή αρχίζει
• Οργάνωση και δυσκολίες
• Ανάπτυξη κινηματογραφικής παιδείας
• Κατάρρευση
• Ο ελληνικός κινηματογράφος ξαναγεννιέται
• Μια αξιολόγηση

2. Δημιουργία μιας οπτικής γλώσσας (1945-1960)

• Ανοικοδόμηση της βιομηχανίας και επανασύνδεση με το κοινό
• Η παραγωγή ξαναρχίζει
• Δεκαετία του 1950: ανακαλύπτοντας την πραγματικότητα
• Τα υπέροχα χρόνια των αριστουργημάτων
• Ο πολλαπλασιασμός των ταινιών

3. Δόξα και πτώση (1960-1970)

• Η νέα δεκαετία
• Η εκδίκηση της ιστορίας: 1960-1965
• Προς τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο
• Η μοναχική περίπτωση του Τάκη Κανελλόπουλου
• Εμπορικές επιτυχίες και αμφισβητούμενη αισθητική
• Η άνοδος των αστικών μελοδραμάτων και των μιούζικαλ
• Υπό το βλέμμα των δικτατόρων

4. Η φορμαλιστική στιγμή: το εσωστρεφές βλέμμα ­και ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (1970-1981)

• Αναστοχαστικότητα και κινηματογραφική ματιά: ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (1970-1974)
• Ένας νέος λόγος περί κινηματογράφου
• Η άνοδος του μαλακού πορνό
• Η πτώση της Χούντας
• Το 1974 και η μεγάλη μετάβαση
• 1975: Η χρονιά του αριστουργήματος
• 1975-1981: Οι ανήσυχες μέρες της ελευθερίας

5. Η δεκαετία του 1980: ελπίδα και απογοήτευση

• Η σοσιαλιστική κυβέρνηση και η υπόσχεση της Αλλαγής
• Νέες ταινίες για το νέο καθεστώς και ο θάνατος του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου
• Ποιητικό ιντερλούδιο: Σταύρος Τορνές
• Προς τη χρεωκοπία μιας εποχής: 1986-1991 31
• 1986-1994: Τα μεταβατικά χρόνια της αβεβαιότητας
• Προς έναν υπερεθνικό ελληνικό κινηματογράφο: 1991-1995

6. Η πολυφωνία του αποκεντρωμένου βλέμματος: ο Άλλος ως πολιτισμικός ήρωας (1995-2010)

• Γενικά θέματα και τάσεις
• Η είσοδος στη νέα χιλιετία: το περικείμενο
• Νέες εικονογραφίες και υφολογικές προκλήσεις
• Τα πρώτα χρόνια του νέου αιώνα
• 2005-2010: Κοινωνική κατάρρευση και κινηματογραφική ανανέωση
• Η αμείλικτη γλώσσα των αριθμών
• Μετά το μέλλον

Συγγραφέας: Βρασίδας Καραλής
Γλώσσα γραφής: Ελληνικά
Μετάφραση: Αχιλλέας Ντελλής

Εκδόσεις: Δώμα
Έτος Έκδοσης: 2023
ISBN-13: 978-618-5598-23-5

Αριθμός σελίδων: 442
Εξώφυλλο: Μαλακό
Διαστάσεις: 23x15 cm

Πρωτότυπος τίτλος: A History of Greek Cinema
Γλώσσα πρωτοτύπου: Αγγλικά

Εκτιμώμενο κόστος αγοράς: 22,5-25 €

Ο Βρασίδας Καραλής (1960) γεννήθηκε στην Κρέστενα. Είναι Καθη­γητής Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ και εκδότης του Journal of Modern Greek Studies (Australia and New Zealand).

Έχει μεταφράσει Βυζαντινούς ιστορικούς και αυστραλιανή λογοτεχνία στα νέα ελληνικά και έχει δημοσιεύσει μελέτες, όπως: Ο Νίκος Καζαντζάκης και το παλίμψηστο της ιστορίας (1994), Για τον Ανδρέα Αγγελάκη (2003), Αναγνώσεις σολωμικών κειμένων (2004).

Στα αγγλικά έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τα: Realism in Greek Cinema (2017), The Cine­matic Language of Theo Angelopoulos (2022), Theo Angelopoulos: Filmmaker and Philosopher (2023), και έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους για τον Μάρτιν Χάιντεγκερ, τη Χάννα Άρεντ και τον Κορνήλιο Καστοριά­δη.

Το έργο του A History of Greek Cinema (2012), που παρουσιάζεται εδώ σε επαυξημένη έκδοση, μεταφράζεται ήδη στα ισπανικά και τα τουρκικά.